بررسی تطبیقی برخی از مفاد گزارش‌های گزارشگران ویژۀ شورای حقوق بشر در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران با نظام حقوقی ایران

وضعیت حقوق بشر در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مورد توجه کمیسیون حقوق بشر و جانشین آن، شورای حقوق بشر قرار گرفت. تاکنون سه گزارشگر ویژۀ کشوری به اسامی احمد شهید، اسماء جهانگیر و جاوید رحمان از سوی شورای حقوق بشر به‌عنوان گزارشگر ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران تعیین شده‌اند که درمجموع هفت دوره گزارش در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران به شورای حقوق بشر و مجمع عمومی ارائه کرده‌اند. فارغ از بحث‌های سیاسی پیرامون انتصاب گزارشگر ویژه و اذعان به موضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در خصوص غیرقابل قبول بودن چنین مأموریتی به دلیل سیاسی و گزینشی بودن چنین اقدامی و مفاد گزارش‌ها بنابر اتخاذ استانداردهای دوگانه، رویکرد جانب‌دارانه و عدم رعایت رفتارنامۀ شورای حقوق بشر، در این مقاله در صدد پاسخ‌ به این پرسش مهم هستیم که چه نسبتی میان گزارش‌های گزارشگران ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران با نظام حقوقی ایران وجود دارد. فرضیۀ مقاله ضمن تطبیق برخی از مفاد گزارش‌ها با نظام حقوقی ایران بر این اساس استوار است که نسبت موجود چالشی است؛ به این نحو که در برخی موارد شدت چالش به‌حدی است که نمی‌توان انتظار انطباق میان گزارش‌ها با نظام حقوقی ایران را داشت. این موارد با عنوان چالش‌های متوجه مبانی نظام حقوقی ایران مورد تحلیل قرار خواهد گرفت. در مواردِ دیگر چالش‌های ضعیف‌تری را شاهد هستیم که این موارد عدم انطباق ناشی از سوء اجرای قانون اساسی یا نقیصه‌های موجود در برخی قوانین عادی است.